Donald Trump आणि Elon Musk यांच्यातील दरी वाढली, मस्क व्हाईट हाऊसच्या जबाबदारीतून पायउतार, वाचा कशी पडली ठिणगी

इलॉन मस्क यांनी अध्यक्ष ट्रम्प यांच्या खर्च कपात कार्यबल प्रमुखपदाचा राजीनामा जाहीर केला आहे. त्यांनी ट्रम्प यांना संधी दिल्याबद्दल आभार मानले आहेत. पायउतार झाल्यानंतरही, मस्क यांनी पुष्टी केली की सरकारी कार्यक्षमता विभाग (DOGE) सुरूच राहणार आहे.

Image Credit: Asianet News

वॉशिंग्टन : अब्जाधीश उद्योजक एलोन मस्क यांनी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या खर्चकपात टास्क फोर्समधून आपल्या भूमिकेची समाप्ती जवळ आली असल्याचे जाहीर केले आहे. त्यांच्या स्वतःच्या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म ‘X’ वरून त्यांनी ही माहिती देताना ट्रम्प यांचे आभार मानले आणि “Department of Government Efficiency” म्हणजेच DOGE या केंद्र सरकारच्या कार्यक्षमतेच्या विभागात योगदान देण्याची संधी दिल्याबद्दल कृतज्ञता व्यक्त केली.

राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांच्या २० जानेवारी रोजीच्या शपथविधीनंतर एलोन मस्क यांची "विशेष सरकारी कर्मचारी" म्हणून नेमणूक करण्यात आली होती. या भूमिकेत ते वर्षातून जास्तीत जास्त १३० दिवस सरकारी कामासाठी कार्यरत राहू शकतात. मे अखेरीस ही मर्यादा पूर्ण होत असल्यामुळे मस्क यांचा कार्यकाळ संपण्याच्या मार्गावर आहे.

दरम्यान, मस्क यांची ही एक्झिट राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांच्या बहुचर्चित अर्थसंकल्प विधेयकावर त्यांनी व्यक्त केलेल्या तीव्र टीकेनंतर होत आहे. मस्क यांनी या विधेयकाबाबत मत व्यक्त करताना म्हटले होते की, “हे विधेयक अपेक्षांनुसार नाही आणि हे DOGE विभागातील आमच्या कार्यास बाधा पोहोचवते.”

Scroll to load tweet…

मस्क यांनी एका मुलाखतीत सांगितले की, या विधेयकामुळे राष्ट्रीय तुटीमध्ये वाढ होण्याचा धोका आहे, आणि ही गोष्ट DOGE च्या उद्दिष्टांशी विसंगत आहे.

DOGE च्या कार्याविषयी बोलताना त्यांनी पोस्टमध्ये नमूद केले, "@DOGE मिशन काळाच्या ओघात अधिक सक्षम होत जाईल आणि ते अखेर सरकारमधील एक जीवनशैली ठरेल."

बीबीसीने समजून घेतले आहे की, मस्क यांना "स्पेशल गव्हर्नमेंट एम्प्लॉयी" या नात्याने बुधवारी रात्रीपासून "ऑफबोर्ड" करण्याची प्रक्रिया व्हाईट हाऊसकडून सुरू करण्यात येणार आहे.

एलोन मस्क यांचा हा राजकीय प्रवास अत्यंत लक्षवेधी आणि वादग्रस्त राहिला आहे. ते रिपब्लिकन पक्षाचे एक प्रमुख देणगीदार असून ट्रम्प यांचे निकटवर्तीय सल्लागार म्हणून त्यांची ओळख निर्माण झाली होती. तथापि, त्यांच्या कंपनी टेस्ला समोरील आर्थिक संकटं आणि नफ्यातील घट ही काळजीची बाब ठरली आहे. कंपनीने गुंतवणूकदारांना इशारा दिला आहे की, राजकीय वातावरणातील बदलांमुळे इलेक्ट्रिक वाहनांच्या मागणीवर परिणाम होऊ शकतो, आणि त्यामुळे त्यांनी यावर्षीचा विकासाचा अंदाज थांबवला आहे.

नुकत्याच पार पडलेल्या टेस्लाच्या अर्थार्जन कॉलमध्ये, मस्क यांनी स्पष्ट केले की, "DOGE विभागासाठी मी आता माझा वेळ कमी करणार असून, पुन्हा टेस्लाकडे अधिक लक्ष केंद्रित करणार आहे."

या घडामोडींसह एलोन मस्क यांची शासकीय भूमिका संपन्न होत आहे. त्यांच्या राजकीय सहभागाचा हा शेवट ट्रम्प प्रशासनासाठी एक मोठा संकेत देतो की, उच्चभ्रू तंत्रज्ञान क्षेत्रातील समर्थन आता पूर्वीसारखे राहणार नाही.

उद्योगपती एलोन मस्क यांच्या राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या प्रशासनातील सहभागावर नुकतीच पडदा टाकण्यात आला असून, त्यांच्या राजीनाम्यानंतर अनेक मुद्दे आणि मतभेद उघड झाले आहेत. DOGE विभागातील भूमिका, राजकीय मतभेद, वित्तीय परिणाम आणि समाजातील प्रतिक्रिया यामुळे त्यांच्या सहा महिन्यांच्या अल्प राजकीय कारकिर्दीचा शेवट झाला. खाली या प्रकरणातील महत्त्वाच्या बाबींचा सविस्तर आढावा घेण्यात आला आहे.

सरकारी कार्यक्षमता विभागात (DOGE) भूमिका 

एलोन मस्क यांची नेमणूक खास "विशेष सरकारी कर्मचारी" या नात्याने Department of Government Efficiency (DOGE) च्या प्रमुख म्हणून करण्यात आली होती. या विभागाचा उद्देश संघीय सरकारच्या खर्चात कपात करणे आणि नोकरशाहीतील अनावश्यक प्रक्रियांना आळा घालणे असा होता. मस्क यांनी सरकारी यंत्रणेतील अपव्यय आणि कार्यक्षमता यावर लक्ष केंद्रित करून एक प्रकारे "व्यवसायशैलीचा" दृष्टिकोन प्रशासनात आणण्याचा प्रयत्न केला.

राजकीय धोरणावर मतभेद 

मात्र मस्क यांच्या राजकीय मतांमध्ये आणि ट्रम्प प्रशासनाच्या धोरणांमध्ये स्पष्ट विरोधाभास दिसून आला. ट्रम्प यांचे "वन बिग ब्युटीफुल बिल अॅक्ट" हे बहुचर्चित विधेयक हेच याचे उदाहरण. मस्क यांनी जाहीरपणे हे विधेयक टीकेचे लक्ष्य ठरवत म्हटले की, "या प्रस्तावातील प्रचंड खर्च ही गोष्ट DOGE च्या उद्दिष्टांशी विसंगत आहे." सरकारी कार्यक्षमता वाढवण्याच्या नावाखाली केवळ खर्चात वाढ करणे ही मस्क यांच्या मते चुकीची दिशा होती.

DOGE च्या परिणामकारकतेबद्दल प्रश्नचिन्ह 

DOGE चे उद्दिष्ट होते $2 ट्रिलियन इतकी खर्चवाचवणूक, पण प्रत्यक्षात मस्क यांच्या नेतृत्वाखाली केवळ $160-175 अब्ज इतकाच अनावश्यक खर्च ओळखला गेला. यामुळे या विभागाच्या प्रभावाबद्दल प्रश्न उपस्थित झाले. काही विश्लेषकांच्या मते, ही आकडेवारी उत्साहाच्या तुलनेत अत्यंत अल्प होती, आणि त्यामुळे DOGE वर जनतेचा विश्वास कमी झाला.

टेस्लाच्या कामगिरीवर परिणाम 

मस्क यांच्या राजकीय सहभागाचा परिणाम त्यांच्या मूळ व्यवसायावरही जाणवला. त्यांच्या इलेक्ट्रिक वाहन कंपनी टेस्लाच्या नफ्यात तब्बल 71 टक्के घट झाली. शेअरहोल्डर्सकडून वाढता दबाव जाणवत असतानाच, मस्क यांना त्यांच्या मुख्य व्यवसायावर पुन्हा लक्ष केंद्रीत करावे लागले. याच पार्श्वभूमीवर अर्थार्जन कॉल मध्ये त्यांनी DOGE मध्ये दिला जाणारा वेळ कमी करून टेस्लावर लक्ष देण्याची घोषणा केली.

राजीनामा आणि पश्चात्ताप 

मात्र हा राजकीय प्रवास फार काळ टिकला नाही. सहा महिन्यांच्या कार्यकाळानंतर मस्क यांनी राजीनामा दिला. त्यांच्या सोशल मीडिया पोस्ट्समधून असमाधान झळकले आणि वॉशिंग्टनमधील राजकारणात अपेक्षेप्रमाणे बदल घडवणे किती कठीण आहे, याची त्यांना प्रकर्षाने जाणीव झाली. काही ठिकाणी त्यांनी आपल्या राजकीय सहभागाबद्दल "पश्चात्ताप" असल्याचेही अप्रत्यक्षपणे कबूल केले.

कायदेशीर बाबी आणि निषेध चळवळी 

एलोन मस्क यांच्या विरोधात त्यांच्या DOGE मधील भूमिकेबाबत कोणतेही कायदेशीर खटले दाखल झालेले नाहीत. डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यावर इतर विविध प्रकरणांमध्ये कारवाई सुरू असली तरी DOGE किंवा मस्क यांच्या सहभागाशी संबंधित कोणतीही कायदेशीर चौकशी झालेली नाही.

तथापि, समाजात याविरोधात मोठ्या प्रमाणात निषेध नोंदवले गेले.

हँड्स ऑफ निदर्शने (५ एप्रिल २०२५) या निदर्शनांमध्ये १४०० हून अधिक ठिकाणी ३०-५० लाख लोकांनी सहभाग घेतला. ट्रम्प प्रशासनाच्या धोरणांविरुद्ध आणि DOGE मधील मस्क यांच्या भूमिकेविरोधात ही देशव्यापी चळवळ उभी राहिली.

50501 चळवळ “नो किंग्ज” रॅलीसारख्या उपक्रमांद्वारे या चळवळीने ट्रम्प यांच्याविरुद्ध महाभियोग व मस्कच्या सरकारी भूमिकेची चौकशी यांना पाठिंबा दिला.

स्टँड अप फॉर सायन्स (७ मार्च २०२५) शास्त्रज्ञ आणि संशोधकांनी शासनाच्या विज्ञानविरोधी धोरणांविरुद्ध, तसेच वैज्ञानिक क्षेत्रावर होणाऱ्या परिणामांविरोधात निदर्शने केली.

राजकीय आर्थिक सहभाग 

मस्क यांनी ट्रम्प यांच्या २०२४ च्या अध्यक्षीय निवडणुकीसाठी $२७० दशलक्षहून अधिक देणगी दिली. यामुळे ते ट्रम्प यांचे सर्वात मोठे आर्थिक पाठीराखे ठरले. त्यांच्या RBG PAC ला $२० दशलक्ष, ट्रम्प ४७ समितीला जवळपास $१ दशलक्ष, आणि इतर माध्यमांद्वारे ट्रम्प समर्थक उपक्रमांना $२३८ दशलक्ष इतका निधी त्यांनी उभारला.