मुद्रा योजनेचा महिला आणि तरुणांना फायदा होतो, उद्योजकतेला प्रोत्साहन मिळते: पंतप्रधान मोदी

पंतप्रधान मोदींनी प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेच्या लाभार्थ्यांशी संवाद साधला. त्यांनी कर्जदारांना इतरांना मदत करण्याचे आवाहन केले, कारण योजनेमुळे अनेकांना उद्योजक बनण्यास मदत झाली आहे.

Prime Minister Narendra Modi (Photo/ANI)

दिल्ली (एएनआय): प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेला 10 वर्षे पूर्ण झाल्याबद्दल, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी आज दिल्लीतील 7 लोक कल्याण मार्ग येथे योजनेच्या लाभार्थ्यांशी संवाद साधून हा दिवस साजरा केला. उपस्थितांचे त्यांनी मनःपूर्वक आभार मानले, पाहुण्यांचे स्वागत करण्याच्या सांस्कृतिक महत्त्वास आणि त्यांच्या उपस्थितीमुळे घराला मिळणाऱ्या पावित्र्यावर जोर दिला. त्यांनी सहभागींना त्यांचे अनुभव सांगण्यासाठी आमंत्रित केले.

पंतप्रधान मोदी यांनी पाळीव प्राणी पुरवठा, औषधे आणि सेवा उद्योजक बनलेल्या एका लाभार्थ्याशी संवाद साधताना, कठीण काळात ज्यांनी आपल्या क्षमतेवर विश्वास ठेवला त्यांचे आभार मानण्याचे महत्त्व सांगितले. ज्या बँक अधिकाऱ्यांनी कर्ज मंजूर केले त्यांना आमंत्रित करण्यास आणि कर्जामुळे झालेल्या प्रगतीचे प्रदर्शन करण्यास त्यांनी लाभार्थ्यास सांगितले. त्यांनी असेही सांगितले की अशा कृती केवळ त्यांच्या विश्वासाची पावती देणार नाहीत तर मोठे स्वप्न पाहणाऱ्या व्यक्तींना पाठिंबा देण्याच्या त्यांच्या निर्णयावर आत्मविश्वास वाढवतील. त्यांनी पुढे नमूद केले की त्यांच्या समर्थनाचे परिणाम दर्शविल्याने त्यांना वाढ आणि यश मिळवून देण्यात योगदान दिल्याचा नक्कीच अभिमान वाटेल.

केरळमधील उद्योजक गोपी कृष्णन यांच्याशी बोलताना पंतप्रधान म्हणाले की, प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेमुळे त्यांना यशस्वी उद्योजक बनण्यास मदत झाली, ज्यामुळे ते घरगुती आणि कार्यालयांसाठी नूतनीकरणक्षम ऊर्जा उपायांवर लक्ष केंद्रित करू शकले आणि रोजगाराच्या संधी निर्माण करू शकले. मुद्रा कर्जाबद्दल माहिती मिळाल्यानंतर दुबईतील कंपनीतून राजीनामा देण्याच्या निर्णया नंतरच्या लाभार्थ्याच्या प्रवासावर त्यांनी प्रकाश टाकला. पीएम सूर्य घर योजनेअंतर्गत सौर प्रतिष्ठापने दोन दिवसात पूर्ण झाल्याचे त्यांनी नमूद केले. त्यांनी पीएम सूर्य घर योजनेच्या लाभार्थ्यांच्या प्रतिक्रिया ऐकल्या आणि नमूद केले की केरळमधील घरांना आता जोरदार पाऊस आणि दाट झाडी असूनही मोफत वीज मिळत आहे. कृष्णा यांनी सांगितले की, पूर्वी सुमारे 3,000 रुपये असलेले वीज बिल आता 240 ते 250 रुपयांपर्यंत खाली आले आहे, तर त्यांची मासिक कमाई 2.5 लाख रुपये आणि त्याहून अधिक झाली आहे.

पंतप्रधान मोदी यांनी छत्तीसगडमधील रायपूर येथील हाऊस ऑफ पुचका या महिला उद्योजकाशी संवाद साधला आणि तिने घरी स्वयंपाक करण्यापासून ते यशस्वी कॅफे व्यवसाय सुरू करण्यापर्यंतचा प्रेरणादायी प्रवास सांगितला. नफा मार्जिन आणि अन्न खर्च व्यवस्थापनाच्या अभ्यासाने या उद्योजकीय यशात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावल्याचे तिने सांगितले. तिने पुढे सांगितले की तरुणांच्या मनात भीती आहे, अनेकजण धोका पत्करण्याऐवजी नोकरीत स्थिरावणे पसंत करतात. यावर उत्तर देताना पंतप्रधान म्हणाले की, धोका पत्करण्याची क्षमता असणे महत्त्वाचे आहे आणि हाऊस ऑफ पुचकाच्या संस्थापकाने 23 व्या वर्षी धोका पत्करण्याची क्षमता आणि वेळेचा प्रभावीपणे उपयोग करून आपला व्यवसाय वाढवला. रायपूर, कॉर्पोरेट जगतातील आणि विद्यार्थ्यांमधील मित्रांमध्ये उद्योजकतेबद्दल उत्सुकता आणि प्रश्न विचारले जातात, असे लाभार्थ्याने सांगितले. कोणतीही सुरक्षा न घेता सरकारकडून निधी पुरवणाऱ्या योजनांबद्दल तरुणांमध्ये जागरुकता नसल्याचे त्यांनी सांगितले. मुद्रा कर्ज आणि पीएमईजीपी कर्ज यांसारख्या योजना संभाव्य असलेल्यांसाठी महत्त्वपूर्ण संधी देतात आणि तरुणांनी या योजनांचा शोध घेऊन धाडसी पाऊल उचलावे, असे सांगून तिने कृतज्ञता व्यक्त केली. वाढ आणि यश मिळवण्याची इच्छा असणाऱ्यांसाठी आकाशालाही मर्यादा नाही, असेही ती म्हणाली.

बारामुल्ला, काश्मीरमधील बेक माय केकचे मालक मुदस्सिर नक्शबंदी यांनी नोकरी शोधणाऱ्या व्यक्तीतून नोकरी देणारा बनण्यापर्यंतचा प्रवास सांगितला. त्यांनी सांगितले की, बारामुल्लाच्या दुर्गम भागातील 42 जणांना त्यांनी स्थिर रोजगार दिला आहे. पंतप्रधान यांनी मुद्रा कर्ज मिळण्यापूर्वी त्यांची कमाई किती होती, अशी विचारणा केली, यावर मुदस्सिर म्हणाले की त्यांची कमाई हजारात होती, पण आता ते लाखांमध्ये आणि करोडोंमध्ये कमवत आहेत. पंतप्रधानांनी मुदस्सिरच्या व्यवसायात यूपीआयचा मोठ्या प्रमाणावर वापर होत असल्याचे सांगितले. 90 टक्के व्यवहार यूपीआयद्वारे होतात, फक्त 10 टक्के रक्कम रोख असते, असे निरीक्षण त्यांनी नोंदवले.

यानंतर पंतप्रधानांनी वापी येथील नोकरी सोडून सिल्वासा येथे यशस्वी उद्योजक बनलेल्या सुरेश यांचा प्रेरणादायी प्रवास ऐकला. सुरेश म्हणाले की 2022 मध्ये त्यांना नोकरी पुरेसे नाही, हे लक्षात आले आणि त्यांनी स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्याचा निर्णय घेतला. माझ्या यशामुळे आता काही मित्र मुद्रा कर्जासाठी अर्ज करण्याचा विचार करत आहेत, असेही ते म्हणाले. अशा यशोगाथा इतरांना उद्योजकतेकडे धाडसी पाऊल उचलण्यासाठी प्रेरित करतात, असे प्रतिपादन पंतप्रधानांनी केले.

रायबरेलीतील एका महिला उद्योजकाने एमएसएमईला पाठिंबा दिल्याबद्दल पंतप्रधानांचे आभार मानले. पूर्वी परवाने आणि निधी मिळवणे खूप कठीण होते, पण आता ते सोपे झाले आहे, असे त्या म्हणाल्या आणि विकसित भारत घडवण्यासाठी योगदान देण्याची शपथ घेतली. पंतप्रधान मोदी यांनी त्यांच्या भावनापूर्णTestimonyची दखल घेतली आणि दरमहा 2.5 ते 3 लाख रुपयांची उलाढाल असलेला बेकरी व्यवसाय यशस्वीपणे चालवण्याबद्दल त्यांचे अभिनंदन केले. तसेच, त्या सात ते आठ जणांना रोजगार देत आहेत, असेही त्यांनी सांगितले.

मध्य प्रदेशातील भोपाळ येथील लवकुश मेहरा यांनी 2021 मध्ये 5 लाख रुपयांच्या सुरुवातीच्या कर्जाने आपला फार्मास्युटिकल व्यवसाय सुरू केला. सुरुवातीला भीती वाटत असली तरी त्यांनी आपले कर्ज 9.5 लाख रुपयांपर्यंत वाढवले आणि पहिल्या वर्षी 12 लाख रुपयांवरून 50 लाख रुपयांपेक्षा जास्त उलाढाल केली. मुद्रा योजना कोणत्याही विशिष्ट गटापुरती मर्यादित नसून तरुणांना स्वतःच्या पायावर उभे राहण्यासाठी सक्षम बनवण्याचे उद्दिष्ट आहे, असे पंतप्रधान म्हणाले. लवकुशने नुकतीच 34 लाख रुपयांचे घर खरेदी केले आणि त्याची मागील नोकरीतील 60,000 ते 70,000 रुपयांच्या कमाईवरून आता 1.5 लाख रुपयांपेक्षा जास्त मासिक कमाई झाली आहे, याबद्दल पंतप्रधानांनी त्याचे अभिनंदन केले आणि यश मिळवण्यासाठी कठोर परिश्रमाची भूमिका असल्याचे सांगितले. त्यांनी लाभार्थ्यांना मुद्रा कर्ज आणि त्याचे फायदे लोकांपर्यंत पोहोचवण्याचे आवाहन केले.

त्यानंतर त्यांनी भावनगर, गुजरात येथील एका तरुण उद्योजकाचा प्रेरणादायी प्रवास ऐकला, ज्याने 21 व्या वर्षी आदित्य लॅबची स्थापना केली. अंतिम वर्षाच्या मेकॅट्रॉनिक्सच्या विद्यार्थ्याने किशोर श्रेणी अंतर्गत 2 लाख रुपयांचे मुद्रा कर्ज यशस्वीपणे वापरून 3D प्रिंटिंग, रिव्हर्स इंजिनीअरिंग, रॅपिड प्रोटोटाइपिंग आणि रोबोटिक्समध्ये व्यवसाय सुरू केला. पंतप्रधान मोदी यांनी उद्योजकाचे समर्पण, आठवड्यातील दिवस कॉलेज आणि शनिवार व रविवार व्यवसाय सांभाळत कुटुंबाच्या मदतीने दूरस्थपणे काम करून दरमहा 30,000 ते 35,000 रुपये कमवत असल्याचे सांगितले.

मनालीतील एका महिला उद्योजकाने भाजी मंडईत काम करण्यापासून ते यशस्वी व्यवसाय चालवण्यापर्यंतचा प्रवास सांगितला. 2015-16 मध्ये 2.5 लाख रुपयांचे मुद्रा कर्ज घेऊन सुरुवात केली, जे त्यांनी अडीच वर्षात फेडले, असे त्या म्हणाल्या. त्यानंतर 5 लाख, 10 लाख आणि 15 लाखांची कर्जे घेऊन त्यांनी भाजी दुकानाचे रेशन दुकानात रूपांतर केले आणि वार्षिक उत्पन्न 10 ते 15 लाख रुपये मिळवले. पंतप्रधान मोदी यांनी त्यांच्या दृढनिश्चयाचे आणि देशभरातील उद्योजकांना सक्षम बनवण्यात मुद्रा योजनेच्या सकारात्मक परिणामाचे कौतुक केले.

आंध्र प्रदेशातील एका महिला उद्योजकाने गृहिणी ते तागाच्या पिशव्यांचा यशस्वी व्यवसाय चालवण्यापर्यंतचा प्रेरणादायी प्रवास सांगितला. 2019 मध्ये ग्रामीण स्वयंरोजगार प्रशिक्षण संस्थेत प्रशिक्षण घेतल्यानंतर कॅनरा बँकेकडून कोणतीही सुरक्षा न घेता 2 लाख रुपयांचे मुद्रा कर्ज मिळाल्याचे त्यांनी सांगितले. पंतप्रधानांनी तिच्या दृढनिश्चयाची आणि बँकेने तिच्या क्षमतेवर दाखवलेल्या विश्वासाची नोंद घेतली. तागाच्या प्राध्यापक आणि उद्योजिका अशा दुहेरी भूमिकेबद्दल त्यांनी तिचे कौतुक केले. तसेच, रोजगार आणि कौशल्य विकासाद्वारे ग्रामीण महिलांना सक्षम करण्याच्या प्रयत्नांची प्रशंसा केली. मुद्रा योजनेमुळे उद्योजकता आणि आत्मनिर्भरता वाढीस लागली आहे, असेही ते म्हणाले.

मुद्रा योजनेमुळे नागरिकांना, विशेषत: महिलांना सक्षम बनवण्यात आणि देशभरात उद्योजकतेला प्रोत्साहन देण्यात झालेल्या बदलांवर त्यांनी प्रकाश टाकला. या योजनेने तळागाळातील आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बळ पार्श्वभूमी असलेल्या व्यक्तींना हमी किंवा विस्तृत कागदपत्रांशिवाय स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य कसे दिले आहे, यावर त्यांनी जोर दिला. मुद्रा योजनेमुळे शांत क्रांती झाली आहे, असे पंतप्रधान मोदी म्हणाले. तसेच, उद्योजकतेबद्दल समाजाच्या दृष्टिकोन बदलला आहे, असेही ते म्हणाले. या योजनेने केवळ आर्थिक मदत देऊनच नव्हे, तर महिलांना त्यांचे व्यवसाय चालवण्यासाठी आणि वाढवण्यासाठी संधी निर्माण करून सक्षम केले आहे, असे त्यांनी सांगितले. महिला या योजनेच्या सर्वाधिक लाभार्थी आहेत, त्या कर्ज अर्ज, मंजुरी आणि जलद परतफेडमध्ये आघाडीवर आहेत, असेही त्यांनी निदर्शनास आणून दिले.

मुद्रा कर्जाचा जबाबदारीने उपयोग केल्याने व्यक्तींमध्ये कसा आत्मविश्वास निर्माण होतो, यावर पंतप्रधानांनी प्रकाश टाकला. ही योजना निधीचा गैरवापर किंवा निरुपयोगी प्रयत्नांना परावृत्त करत जीवन आणि करिअर घडवण्याची संधी देते, असे ते म्हणाले. मुद्रा योजनेअंतर्गत 33 लाख कोटी रुपये हमीशिवाय भारतातील नागरिकांना वितरित करण्यात आले आहेत, असे पंतप्रधानांनी सांगितले. ही रक्कम अभूतपूर्व असून एकत्रितपणे श्रीमंत व्यक्तींना दिलेल्या कोणत्याही आर्थिक मदतीपेक्षा जास्त आहे, असेही ते म्हणाले. देशातील प्रतिभावान तरुणांवर माझा विश्वास आहे, ज्यांनी रोजगाराची निर्मिती करण्यासाठी आणि अर्थव्यवस्थेला चालना देण्यासाठी निधीचा प्रभावीपणे उपयोग केला आहे, असेही ते म्हणाले.

मुद्रा योजनेद्वारे रोजगार निर्मितीमुळे आर्थिक विकासाला मोठा हातभार लागला आहे, असे पंतप्रधान म्हणाले. सामान्य नागरिकांच्या उत्पन्नात वाढ झाली आहे, ज्यामुळे त्यांना त्यांचे जीवनमान सुधारता आले आहे आणि मुलांना शिक्षणासाठी गुंतवणूक करता आली आहे, असे त्यांनी नमूद केले. या योजनेमुळे समाजाला होणाऱ्या फायद्यांची त्यांनी कबुली दिली.

सरकारच्या वचनबद्धतेवर विचार करताना पंतप्रधान म्हणाले की, पारंपरिक दृष्टिकोन सोडून त्यांचे प्रशासन योजनेच्या अंमलबजावणीच्या 10 वर्षांनंतर सक्रियपणे अभिप्राय घेत आहे. देशभरातील लाभार्थी आणि गटांशी सल्लामसलत करून योजनेच्या प्रगतीचा आढावा घेणे, सुधारणांसाठी संधी शोधणे आणि पुढील यशासाठी आवश्यक सुधारणा लागू करणे महत्त्वाचे आहे, यावर त्यांनी जोर दिला.

मुद्रा कर्जाची व्याप्ती वाढवताना सरकारने दाखवलेल्या उल्लेखनीय आत्मविश्वासावर प्रकाश टाकत पंतप्रधान मोदी म्हणाले की, सुरुवातीला 50,000 ते 5 लाख रुपयांपर्यंतची कर्जे आता 20 लाख रुपयांपर्यंत पोहोचली आहेत. हे या योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीमुळे भारताच्या नागरिकांच्या उद्योजकीय वृत्ती आणि क्षमतेवर ठेवलेल्या विश्वासाचे प्रतिबिंब आहे.

मुद्रा योजनेचा लाभ घेण्यासाठी आणि स्वतःचे उपक्रम सुरू करण्यासाठी इतरांना प्रोत्साहित करण्याच्या महत्त्वावर जोर देऊन, त्यांनी व्यक्तींना किमान पाच ते दहा इतरांना प्रेरणा देण्याचे आणि समर्थन करण्याचे आवाहन केले, ज्यामुळे त्यांच्यात आत्मविश्वास आणि आत्मनिर्भरता वाढेल. या योजनेअंतर्गत 52 कोटी कर्ज वितरित करण्यात आले आहेत, ही जागतिक स्तरावरची अद्वितीय कामगिरी आहे, असेही ते म्हणाले.

गुजरातमध्ये असताना 'गरीब कल्याण मेळा'मध्ये प्रेरणादायी पथनाट्यांनी लोकांना गरिबीवर मात करण्यासाठी प्रेरित केले, याची आठवण त्यांनी करून दिली. आर्थिकदृष्ट्या स्वतंत्र झाल्यावर लोकांनी त्यांची सरकारी देणी सोडल्याचा एक किस्सा पंतप्रधानांनी सांगितला, ज्यामुळे त्यांचे परिवर्तन दिसून आले. गुजरातमधील एका आदिवासी गटाने लहान कर्जाच्या मदतीने पारंपरिक संगीत सादर करण्याऐवजी व्यावसायिक बँड तयार केला, अशी एक प्रेरणादायी कथा त्यांनी सांगितली. या उपक्रमामुळे केवळ त्यांची आर्थिक स्थिती सुधारली नाही, तर लहान प्रयत्नांमुळे मोठे बदल कसे घडू शकतात, हेही दिसून आले. अशा बदलांच्या कथा मला प्रेरणा देतात आणि राष्ट्र उभारणीतील सामूहिक प्रयत्नांची क्षमता दर्शवतात, असे ते म्हणाले.

मुद्रा योजना हे लोकांच्या आकांक्षा आणि परिस्थितीचा अभ्यास करण्याचे आणि त्यावर उपाय शोधण्याचे एक साधन आहे, यावर पंतप्रधान मोदींनी पुन्हा विश्वास व्यक्त केला. या योजनेच्या यशाबद्दल त्यांनी विश्वास व्यक्त केला आणि लाभार्थ्यांना समाजाला परतफेड करण्याचे आवाहन केले. तसेच, समाजासाठी योगदान देण्यातून मिळणाऱ्या समाधानावर जोर दिला. या संवादादरम्यान केंद्रीय अर्थ राज्यमंत्री पंकज चौधरी उपस्थित होते.