मुहाजीर ते कडवा भारतद्वेषी, हा आहे पाकिस्तान्यांचा सेनापती जनरल असीम मुनीर

आता हुकूमशाही नसली तरी पाकिस्तानमध्ये सर्वात शक्तिशाली व्यक्ती पंतप्रधान नसून लष्करप्रमुखच असल्याचे मानले जाते. सध्या या भूमिकेत असलेले जनरल असीम मुनीर हे या विध्वंसक शक्तीच्या केंद्रस्थानी आहेत.

Asim Munir

Image Credit: Getty

नवी दिल्ली - आता हुकूमशाही नसली तरी पाकिस्तानमध्ये सर्वात शक्तिशाली व्यक्ती पंतप्रधान नसून लष्करप्रमुखच असल्याचे मानले जाते. सध्या या भूमिकेत असलेले जनरल असीम मुनीर हे या विध्वंसक शक्तीच्या केंद्रस्थानी आहेत.

लष्करप्रमुख म्हणून मुनीर यांची कारकीर्द

जनरल असीम मुनीर यांनी दोन वर्षांपूर्वी पाकिस्तानचे लष्करप्रमुख पद स्वीकारले आणि त्यानंतर त्यांनी अत्यंत कमी प्रसिद्धीमध्ये राहून लष्करावर घट्ट पकड मिळवली. त्यांनी फक्त लष्करच नव्हे तर न्यायालयीन आणि राजकीय धोरणांवरही अप्रत्यक्षपणे प्रभाव टाकल्याचे आरोप झाले आहेत.

मुनीर हे उच्चभ्रू लष्करी कुटुंबातून आलेले नाहीत. त्यांचे वडील शिक्षक होते आणि त्यांच्या कुटुंबाने फाळणीनंतर भारतातून स्थलांतर केले. त्यांनी अधिकृत प्रशिक्षण केंद्रातून लष्करामध्ये प्रवेश केला आणि हळूहळू उच्चपदांपर्यंत पोहोचले. २०१६ मध्ये ते सैन्य गुप्तचर प्रमुख झाले आणि २०१८ मध्ये आयएसआय (ISI) चे महासंचालक बनले – पाकिस्तानमधील सर्वात प्रभावशाली पदांपैकी एक.

पंतप्रधान इमरान खान यांच्याशी झालेल्या संघर्षामुळे २०१९ मध्ये त्यांना ISI प्रमुखपदावरून हटवले गेले. त्यांनी खान यांच्या पत्नीविषयी कथित भ्रष्टाचाराची माहिती दिल्यामुळे हा वाद उद्भवला होता. त्यानंतरही मुनीर यांची बढती होत राहिली आणि २०२२ मध्ये पंतप्रधान शहबाज शरीफ यांनी त्यांना लष्करप्रमुख म्हणून नियुक्त केले.

भारतासोबतचा तणाव आणि मुनीर यांची भूमिका

अलीकडील आठवड्यांमध्ये भारत आणि पाकिस्तानमध्ये दशकांतील सर्वात मोठा तणाव निर्माण झाला आहे. काश्मीरमध्ये हिंदू पर्यटकांवर हल्ला झाल्यानंतर भारताने पाकिस्तानमध्ये मोठ्या प्रमाणावर हवाई हल्ले केले. यानंतर पाकिस्तानने याला युद्धाची कारवाई म्हणत जोरदार प्रत्युत्तर देण्याचे संकेत दिले.

या संपूर्ण प्रक्रियेचा केंद्रबिंदू म्हणजे जनरल असीम मुनीर. पाकिस्तान सरकारने लष्कराला संपूर्ण मोकळीक दिली असून प्रत्युत्तराची आखणी मुनीर यांच्या नेतृत्वाखाली केली जात आहे. एका वरिष्ठ सुरक्षा अधिकाऱ्याने सांगितले की, “मुनीर योग्य क्षणाची वाट पाहत आहेत आणि त्यावेळी जोरदार प्रहार करतील.”

कठोर धोरणे आणि राष्ट्रवादाचा आधार

मुनीर यांची भारताविषयीची विचारसरणी कठोर आणि कट्टर असल्याचे ओळखले जाते. त्यांनी नुकत्याच केलेल्या वक्तव्यात “आपले धर्म, संस्कृती, विचार व ध्येय वेगवेगळे आहेत” असे म्हणत भारतविरोधी भूमिकेची पुनरावृत्ती केली.

पाकिस्तानात राष्ट्रीयतावादी भावना उफाळून आल्या असून “आम्ही आमच्या लष्कराच्या पाठीशी आहोत” अशा घोषणा दिल्या जात आहेत. काही विश्लेषकांचा असा विश्वास आहे की या युद्धजन्य वातावरणात मुनीर यांना पुन्हा लोकप्रियता मिळवण्याची संधी मिळत आहे. विशेषतः इमरान खान यांच्यावरील कारवाई आणि निवडणुकीतील कथित गैरप्रकारांमुळे त्यांच्या प्रतिमेला जो धक्का बसला होता, तो सावरता येईल.

आंतरराष्ट्रीय समीकरणे आणि भविष्याची भीती

चीनने पाकिस्तानला PL-15 क्षेपणास्त्रे पुरवली असून त्याचा वापर भारताच्या जेटवर करण्यात आल्याचा दावा पाक लष्कराने केला आहे. यावरून चीन पाकिस्तानला केवळ मदतच करत नाही तर भारताविरोधात शस्त्रास्त्रांची चाचणी करण्याचा प्लॅटफॉर्म म्हणूनही वापरत असल्याचे काही तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.

पण या संघर्षामुळे आण्विक युद्धाचा धोका वाढला आहे. विश्लेषक शुजा नवाझ म्हणतात, “पाकिस्तान ‘टॅक्टिकल न्यूक्लिअर वेपन्स’ वापरेल, अशी भीती सर्वात मोठी आहे, आणि एकदा का तसा प्रसंग ओढवला, तर सगळं उद्ध्वस्त होईल.”

सध्याच्या अत्यंत तणावपूर्ण स्थितीत जनरल असीम मुनीर पाकिस्तानच्या लष्कराचे केवळ सेनापतीच नाही, तर या देशाच्या भविष्याचे मुख्य शिल्पकार बनले आहेत. त्यांच्याकडून ज्या प्रकारे निर्णय घेतले जातील, त्यावर दक्षिण आशियात पुढे काय होणार हे अवलंबून असेल.