माहिती आणि प्रसारण मंत्रालय डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर अश्लील आणि हिंसक कंटेंट दाखवण्यासाठी अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याचा गैरवापर होत असल्याच्या वाढत्या चिंतेच्या पार्श्वभूमीवर सर्व प्रकारच्या माध्यमांशी संबंधित विद्यमान कायद्यांचा आढावा घेत आहे. 

नवी दिल्ली: माहिती आणि प्रसारण मंत्रालय डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर अश्लील आणि हिंसक कंटेंट दाखवण्यासाठी अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याचा गैरवापर होत असल्याच्या वाढत्या चिंतेच्या पार्श्वभूमीवर सर्व प्रकारच्या माध्यमांशी संबंधित विद्यमान कायद्यांचा आढावा घेत आहे.
संसद सदस्य आणि राष्ट्रीय महिला आयोगासारख्या वैधानिक संस्थांसह समाजातील विविध घटकांनी अशा कंटेंटबद्दल चिंता व्यक्त केली आहे. अनेक उच्च न्यायालये आणि सर्वोच्च न्यायालयातही या विषयावर चर्चा झाली आहे.
मंत्रालय म्हणते की त्यांनी या घडामोडींची दखल घेतली आहे आणि सध्याच्या वैधानिक तरतुदी आणि नवीन कायदेशीर चौकटीची गरज तपासण्याच्या प्रक्रियेत आहे. 
माध्यम कंटेंट नियंत्रित करण्यासाठी काही कायदेशीर तरतुदी असताना, अधिक कडक आणि प्रभावी नियमांची मागणी वाढत आहे. त्याला प्रतिसाद म्हणून, मंत्रालय सध्याची कायदेशीर चौकट तपासत आहे आणि या चिंता दूर करण्यासाठी नवीन कायद्याची गरज आहे का ते पाहत आहे. याबाबतचा सविस्तर टिप्पणी योग्य विचारविनिमयानंतर समितीच्या निदर्शनास आणला जाईल.
यापूर्वी २० फेब्रुवारी रोजी, माहिती आणि प्रसारण मंत्रालयाने भारतीय कायद्यांचे पालन आणि माहिती तंत्रज्ञान (मध्यस्थ मार्गदर्शक तत्वे आणि डिजिटल मीडिया, नीतिमत्ता संहिता) नियम, २०२१ अंतर्गत निर्धारित नीतिमत्ता संहितेचे पालन करण्याबाबत एक सल्लागार सूचना जारी केली होती.
ऑनलाइन क्युरेटेड कंटेंट प्रकाशक आणि स्व-नियामक संस्थांना लिहिलेल्या पत्रात, आयटी मंत्रालयाने म्हटले आहे की, "ओटीटी प्लॅटफॉर्मने त्यांच्या प्लॅटफॉर्मवर कंटेंट प्रकाशित करताना लागू असलेल्या कायद्यांच्या विविध तरतुदी आणि आयटी नियम, २०२१ अंतर्गत निर्धारित नीतिमत्ता संहितेचे पालन करावे, ज्यात नीतिमत्ता संहितेअंतर्गत निर्धारित वयानुसार कंटेंटचे वर्गीकरण करण्याचे कडक पालन समाविष्ट आहे. तसेच, ओटीटी प्लॅटफॉर्मच्या स्व-नियामक संस्थांना विनंती आहे की प्लॅटफॉर्मद्वारे नीतिमत्ता संहितेचे उल्लंघन झाल्यास योग्य सक्रिय कारवाई करावी."
"या मंत्रालयाला माननीय संसद सदस्यांकडून, वैधानिक संस्थांकडून निवेदने आणि ऑनलाइन कंटेंटच्या काही प्रकाशकांनी (ओटीटी प्लॅटफॉर्म) आणि सोशल मीडियाद्वारे प्रकाशित केलेल्या अश्लील, अश्लील आणि अश्लील कंटेंटच्या कथित प्रसाराबाबतच्या सार्वजनिक तक्रारी प्राप्त झाल्या आहेत," असे पत्रात पुढे म्हटले आहे.
पत्रात पुढे म्हटले आहे की माहिती तंत्रज्ञान (मध्यस्थ मार्गदर्शक तत्वे आणि डिजिटल मीडिया, नीतिमत्ता संहिता) नियम, २०२१ चा भाग III, ओटीटी प्लॅटफॉर्मसाठी नीतिमत्ता संहिता आणि नीतिमत्ता संहितेच्या उल्लंघनाशी संबंधित तक्रारींचे निवारण करण्यासाठी तीन-स्तरीय संस्थात्मक यंत्रणा प्रदान करतो.
"नीतिमत्ता संहिता, ओटीटी प्लॅटफॉर्मना कायद्याने प्रतिबंधित असलेले कोणतेही कंटेंट प्रसारित न करण्याची, नियमांच्या अनुसूचीमध्ये दिलेल्या सामान्य मार्गदर्शक तत्वांनुसार वयानुसार कंटेंटचे वर्गीकरण करण्याची, 'ए'-रेट केलेल्या कंटेंटसाठी प्रवेश नियंत्रण यंत्रणा राबविण्याची आवश्यकता आहे जेणेकरून मुलांना अशा कंटेंटचा प्रवेश प्रतिबंधित करता येईल आणि योग्य काळजी आणि विवेकबुद्धीचा वापर करावा," असे त्यात पुढे म्हटले आहे.
"तसेच, नियम प्रदान करतात की ओटीटी प्लॅटफॉर्मच्या स्व-नियामक संस्था ओटीटी प्लॅटफॉर्मद्वारे नीतिमत्ता संहितेचे पालन आणि अनुरूपता पाहतील आणि सुनिश्चित करतील," असे पत्रात पुढे म्हटले आहे.